پایور در ۲۱ بهمن ۱۳۱۱ در تهران به دنیا آمد. پدرش «علی پایور», هنرمند نقاش و استاد زبان فرانسه در دانشگاه تهران و پدربزرگش «مصورالدوله»، نقاش چیره‌دست دوره قاجار بود که با نواختن ویولن، سنتور و سه‌تار آشنایی داشت.

پایور، تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در دبستان عسجدی و دبیرستان دارالفنون تهران به پایان رساند و در سال ۱۳۳۱ وارد خدمت نظام شد و یک سال بعد به استخدام وزارت دارایی درآمد.

فرامرز پایور

او در هفده سالگی آموزش موسیقی را نزد «ابوالحسن صبا» آغاز کرد و مدت شش سال ردیف موسیقی را فراگرفت.

هنگامی که فرامرز پایور برای فراگیری سنتور به کلاس درس «ابوالحسن صبا» در خیابان ظهیرالاسلام رفت، سه سال از درگذشت آخرین بازماندهٔ سنتورنوازان افسانه‌ای از نسل پیشین، «حبیب سماعی» می‌گذشت.

ابوالحسن صبا که خود در دوره نوجوانی، سنتورنوازی را نزد «علی اکبرخان شاهی» و با تکنیکی گوناگون با روش خاندان سماعی فراگرفته بود، پس از مدتی نشست و برخاست با «حبیب سماعی»، روش سنتورنوازی او را برتر از استاد پیشین خود یافت؛ بنابراین با کوشش فراوان پاره‌ای از بداهه‌نوازی‌های وی را نت‌نویسی کرد.

سپس «ابوالحسن صبا» کوشش کرد تا با آموزش روش درست سنتورنوازی به‌شماری از شاگردانش، از برافتادن روش سنتورنوازی نزدیک به آیین‌های هنری و زیباشناسی موسیقی دستگاهی ایران جلوگیری کند. در همین دوران، فرامرز پایور، یکی از برجسته‌ترین شاگردان «صبا» شد و تا سال ۱۳۳۶ که «ابوالحسن صبا» درگذشت، از آموزش‌های وی بهره برد.

حسین تهرانی، جلیل شهناز ، فرامرز پایور

حسین تهرانی، جلیل شهناز ، فرامرز پایور

پس از درگذشت ابوالحسن صبا، پایور نزد استادانی چون «عبدالله دوامی»، «موسی معروفی» و «نورعلی‌خان برومند» به فراگیری «ردیف درویش‌خان» و «ردیف میرزا عبدالله» پرداخت.

فرامرز از سال ۱۳۳۳، کار خود را در وزارت فرهنگ و هنر آن زمان و از سال ۱۳۳۷ آموزش سنتور را در هنرستان عالی موسیقی ملی آغاز کرد و اولین سنتورنوازی بود که روی سنتور، نواسازی می‌کرد و تخصص او ، تنها در پی بداهه‌نوازی نبود.

به بیان دیگر، نخستین آهنگ‌سازی بود که ساز تخصصی او، سنتور بود.

جلیل شهناز ،علی اصغر بهاری،عبدالوهاب شهیدی،فرامرزپایور و حسین تهرانی

جلیل شهناز ،علی اصغر بهاری،عبدالوهاب شهیدی،فرامرزپایور و حسین تهرانی

او سپس هارمونی و کمپوزیسیون را در کلاس «امانوئل ملیک اصلانیان» آموخت.

در سال ۱۳۴۱ برای ادامه تحصیلات کلاسیک خود، از طرف وزارت فرهنگ و هنر به انگلستان فرستاده شد و از دانشگاه کمبریج در زبان و ادبیات انگلیسی دانشنامه گرفت.

در تمام این سال‌ها تلاش فراوانی در جهت معرفی موسیقی ایرانی و سنتور به محافل دانشگاهی انگلستان انجام داد که برنامه‌های دلپذیری از آن سال‌ها در آرشیو رادیو بی‌بی‌سی موجود است.

در طی این سال‌ها، برای شناساندن موسیقی اصیل ایرانی، از طرف دانشگاه لندن و دانشگاه کمبریج از او خواسته شد تا کنفرانس‌هایی در این زمینه با همراهی نوای ساز خود ترتیب دهد.

همه این کنفرانس‌ها با موفقیت انجام شد و از سوی این دانشگاه‌ها به دریافت جوایزی نیز نائل گردید.

استاد محمدرضا شجریان و استاد فرامرز پایور

استاد محمدرضا شجریان و استاد فرامرز پایور

بازگشت پایور از انگلستان، همزمان با آغاز برگزاری جشن‌های هنر شیراز بود. او همه ساله با گروه اساتید و گروه نوازندگان فرهنگ و هنر، نمونه‌های ارزنده‌ای از آثار بزرگان موسیقی ملی و نیز آثار خود را در این جشن‌ها به اجرا درآورد.

او در سال ۱۳۴۷ از وزارت دارایی به وزارت آموزش و پرورش (سازمان مبارزه با بی‌سوادی) منتقل و در سال ۱۳۵۵ بازنشسته شد.

«محمدرضا شجریان» در سال ۱۳۵۰ با فرامرز پایور آشنا شد و یادگیری سنتور و ردیف‌های آوازی را با او دنبال کرد.

عبدالله دوامی

عبدالله دوامی

استاد فرامرز پایور را باید از نخستین رواج دهندگان گروه‌نوازی با ساختار سازهای ایرانی به شمار آورد. وی با دانش وسیعی که در زمینه موسیقی داشت و همچنین علاقه‌مندی و پی‌گیری فراوان توانست بسیاری از آموخته‌های خود از استادانی چون صبا و دوامی و برومند را در قالب کتاب سامان دهی کند که موجب انتشار کتابی تحت چنین عنوان، «ردیف فرامرز پایور» برای سنتور و همچنین نت نویسی نزدیک به ۲۰۰ تصنیف به روایت استادش عبدالله خان دوامی از جمله این کارهاست.

حسین تهرانی، فرامرز پایور و حسین دهلوی

حسین تهرانی، فرامرز پایور و حسین دهلوی

فرامرز پایور در دههٔ ۱۳۶۰ به همراهی «جلیل شهناز», «علی اصغر بهاری»، «محمد موسوی» و «محمد اسماعیلی»، «گروه اساتید» را تشکیل داد و سرپرستی، آهنگ‌سازی و نوازندگی سنتور را در آن به عهده گرفت.

اساتید موسیقی در این گروه گرد هم آمده بودند، این گروه با خوانندگان مختلفی همچون محمدرضا شجریان، شهرام ناظری و دیگران همکاری کرد و آثار ماندگاری با‌همکاری این اساتید از خود به جای گذاشته است.

محمد اسماعیلی (تنبک)،حسن ناهید،رحمت الله بدیعی،شجریان،هوشنگ ظریف،فرامرزپایور،

محمد اسماعیلی (تنبک)،حسن ناهید،رحمت الله بدیعی،شجریان،هوشنگ ظریف،فرامرزپایور

«گروه پایور» با نام «گروه موسیقی ملی ایرانی» و سرپرستی فرامرز پایور تشکیل شده بود، توسط فرامرز پایور و با نوازندگانی از ادارهٔ فرهنگ و هنر ایران مانند:

  • هوشنگ ظریف (نوازنده تار)
  • رحمت‌الله بدیعی (نوازنده کمانچه) حسن ناهید (نوازندهٔ نی)
  • حسین تهرانی (نوازندهٔ تمبک)
  • پروین صالح (نوازندهٔ قیچک)
  • پروین شکالور (نوازندهٔ قیچک)
  • حسین فرهادپور (نوازندهٔ قیچک آلتو)
  • محمد دلنوازی (نوازندهٔ رباب)
  • حسن منوچهری (نوازندهٔ عود)

در سال ۱۳۴۳ به نام «ارکستر سازهای ملی ایرانی» بنیان‌گذاری شده بود و فعالیت‌های هنری چشم‌گیری داشت.

پس از انقلاب با مهاجرت بعضی از نوازندگان آن به خارج از کشور مانند «رحمت‌الله بدیعی»، فعالیت این گروه با تغییراتی در نوازندگان آن و با همین نام به فعالیت خود ادامه داده.

این گروه با خوانندگان مطرحی هم‌چون «نادر گلچین»، «عبدالوهاب شهیدی» و «محمدرضا شجریان» همکاری می‌کرد.

پس از بیماری فرامرز پایور، فعالیت این گروه نیمه‌متوقف ، اما گاهی با سرپرستی «هوشنگ ظریف» اجراهایی بسیار محدود انجام داد.

«محمد اسماعیلی»، نوازنده تمبک، پس از درگذشت حسین تهرانی و پیش از انقلاب سال ۱۳۵۷ به ارکستر سازهای ملی ایرانی پیوست.

فرامرز پایور و حسین تهرانی

فرامرز پایور و حسین تهرانی

فرامرز پایور در دههٔ ۱۳۶۰ به همراهی «جلیل شهناز», «علی اصغر بهاری»، «محمد موسوی» و «محمد اسماعیلی»، «گروه اساتید» را تشکیل داد و سرپرستی، آهنگ‌سازی و نوازندگی سنتور را در آن خود به عهده گرفت.

اساتید موسیقی در این گروه گرد هم آمده بودند و با خوانندگان بنام همچون «محمدرضا شجریان»، «شهرام ناظری» همکاری میکردند.

این گروه، آثار ماندگاری از خود به جای گذاشته است.

اعضای گروه اساتید موسیقی ایران

  • فرامرز پایور
  • علی‌اصغر بهاری
  • جلیل شهناز
  • محمد اسماعیلی
  • سید محمد موسوی

سازهای اصلی

  • تار
  • سنتور
  • تنبک
  • نی
  • کمانچه

استاد فرامرز پایور

فرامرز پایور به جهت نظم و انظباط شخصی، شفقت و دلسوزی نسبت به اعضا گروه و نداشتن تبعیض زبانزد تمام افرادی بود که طی سالها با او همکاری داشتند و این از زمره شخصیت‌های ویژه این استاد عزیز کشورمان بود.

روحش شاد و یادش گرامی