آشنایی با میرزا عبدالله فراهانی

میرزا عبدالله، دومین فرزند آقا علی‌اکبر فراهانی بود و در سال ۱۲۲۲ در شیراز زاده شد.

وی نخستین آموزش‌های خود را نزد برادر بزرگترش میرزا حسن گذراند و پس از آن نزد پسر عمو و ناپدریش آقا غلامحسین آموزش‌های خود را تکمیل کرد و به برادر کوچکتر خود آقا حسینقلی هم آموخت.

وی به حسن خوی و سخاوتی که در آموختن دانسته‌ها به شاگردان روا می‌داشت شهرت زیادی داشت و وارث حقیقی پدر خود بود. او نظام موسیقی دستگاهی را در هفت دستگاه وضع کرد و ردیف برایشان نوشت و این ردیف او بهترین مرجع رسمی موسیقی دستگاهی محسوب می شود و تدریس می گردد.

میرزا عبدالله در تهران در محله امامزاده یحیی کلاس درسی ترتیب داد که جوانان و متجددین دورش جمع شدند. ولی بر اثر تحریکات، مخالفان به خانه‌اش ریختند و با شکستن وسایل تعلیم بساط درسش را تعطیل کردند. با این حال تا دم مرگ دست از تعلیم نکشید و دربستر بیماری با سه‌تار قطعاتی به‌عنوان یادگار به شاگردان برجسته خود تعلیم می‌داد.

_{نفرات نشسته از راست عبارتند از: حسین کریم کور و قلی خان (نوازندگان کمانچه)، سماع حضور که دستش را روی پاهایش گذاشته‌است، محمدصادق‌خان (سرور الملک) که رئیس گروه نوازندگان دربار بود و عصایی در دست دارد، آقا حسینقلی و میرزا عبدالله (نوازندگان تار)، آقا مطلب پسر محمدصادق‌خان نوازنده سنتور، و آقا غلامحسین (نوازنده کمانچه و پدر سماع حضور، که سازی ابداعی شبیه کمانچه در دست دارد).– نفرات ایستاده از راست عبارتند از: ابراهیم کربلایی سعید، میرزا ابوالقاسم ضرب گیر (خواننده)، یوسف خان معیری (خواننده) و عبدالله پسر کوچک محمدصادق‌خان (پسر نوجوان)}

ميرزاعبداالله شنيده بود که بسياری از نغمات دلپذیر قدیم موسيقی ما، در اثر حسادت ها و کوتاه بينی‌هاو اینکه مبادا شاگرد جای معلم را بگيرد و مقام استاد از بين برود ویا چون خودشان رنج برده و گنج به دست آورده بودند، نمی‌خواستند آن‌ را به رایگان از دست بدهند، به دست فراموشی سپرده شده است ،و خواست ما امروز از او که موجب نگاه‌داری آهنگ‌های زمانهاش بوده است با احترام و نيکی یاد کنيم.

وی با تجدید نظر در دستگاه‌های دوازده گانه موسیقی ملی ایران و ادغام بعضی از آنها با هم، هفت دستگاه کامل و مجزا پدید آوردکه این هفت دستگاه توسط سه تن از شاگردانش به نام‌های میرزا نصیر، فرصت شیرازی و مهدی‌قلی هدایت طی هفت سال نت‌نویسی شد.

موسیقی سنتی ایران مبتنی بر ردیف است، که مجموعه‌ای از ملودی‌های قدیمی است که توسط استادان در طی نسل‌ها به دانش آموزان واگذار شده است. با گذشت زمان، تفسیر خود هر استاد، ملودی‌های جدیدی را به این مجموعه شکل داده و به آن افزوده است، که ممکن است نام آن استاد را به همراه داشته باشد.

ردیف میرزا عبدالله قدیمی ترین ردیفی است که هنوز هم برای بسیاری از دانش آموزانی که مایل به یادگیری موسیقی ایرانی هستند در حال استفاده است. این ردیف بسیار مشهور است زیرا شامل ملودی های زیادی بود که از قبل و گذشته‌ها جمع آوری شده بود.

یکی از قابل توجه ترین نوازندگان ردیف، استاد علی اکبر شهنازی بود. کارهای او هنوز هم توسط بسیاری از موسیقی‌دانان مورد استفاده قرار می‌گیرد.

قسمتی از ردیف دستگاه چهارگاه او را کلنل علی نقی وزیری که مدتی شاگرد او بوده از روی پنجه ی استاد به نت درآورد که تمام یا قسمتی از آن از بین رفته است ولی خوشبختانه چند صفحه ی گرامافون از آثار او مانند: ابوالچپ، نوروز عرب و بیات شیراز ضبط شده است.

ردیف میرزا عبدالله در یادداشت های ژان در دهه 1970 براساس روایت نورعلی برومند که این ردیف را ضبط کرده بود منتشر شد. از طرف دیگر، تركیب میرزا حسینقلی برای اولین بار در سال 2001 توسط داریوش پیرنیاكان منتشر شد. گرچه این كیفیت ضبط نزد بسیاری از هنرجویان جوان محبوب نیست، اما هنوز هم از آثار اصلی و اساسی موسیقی ایرانی است. این شبیه به موسیقی کلاسیک موسیقی غربی است که محبوبیت زیادی ندارد، اما پایه موسیقی غربی را تشکیل می دهد.

با آنکه آثار ضبط شده از او مربوط به حدود ۶۵ سالگی بوده ولی پنجهٔ او روان و قطعات را راحت اجرا کرده‌است. میرزا عبدالله، در نواختن تار هم استاد بود، ولی شهرت وی بیشتر در نواختن سه‌تار است. وی در سال ۱۲۹۷ هجری شمسی درتهران و در سن ۷۵ سالگی درگذشت.

_{شاگردان ميرزاعبداالله ردیف پائين از راست : 1-علی اکبر روحانی (محب السلطان) ٢-جواد عبادی فرزند بزرگ ميرزاعبداالله ٣-ميرزاعبداالله (استاد) 4-سيد حسين خليفه ردیف بالا از راست : 1-مرتضی صبا 2-غلامحسين خان 3- رضا هندمی 4-اسمعيل قهرمانی ٥-ناصرخان}

اين استاد دو دختر و دو پسر داشته است که هر چهار تن، ذوق موسيقی داشته و سه تار زده اند. دختر بزرگش مولود بیش از دیگران و دختر کوچکش ملوک نزد پدر خود،به آموزش سه تار پرداختند.

پسر بزرگش جواد عبادی است که مستقيماً از تعليمات پدر استفاده کرد ولی به واسطه‌ی نقصی از ادامه ی کار موسيقی محروم ماند و وارد خدمات دولتی شد.

کوچک‌ترين فرزند هم احمد عبادی است که وقتی پدرش فوت کرد، طفل بود و بعدها از خواهران خود مخصوصاً مولود خانم تعليم موسيقی گرفت و نوازنده ی مشهوری شد.

_{فرزندان استاد میرزا عبدالله}