مرتضی محجوبی در ۱۲۷۹خورشیدی در تهران و در خانوده‌ای هنرمند دیده به جهان گشود، همه اعضای خانواده وی به موسیقی علاقه داشتند.
بودن پیانو در منزلشان و آشنایی مادرش «فخرالسادات» با آن، وی را به سوی این ساز کشاند و علاقه به موسیقی در همان دوران کودکی در محجوبی شکل گرفت. استعداد فطری و علاقه وی چنان بود که به تنهایی نواختن «پیش‌درآمد اصفهان» اثر «درویش خان» را روی پیانو آغاز کرد.
حسین خان هنگ آفرین
برای پرورش استعدادش، محجوبی ۶ سال را نزد «سلطان حسین‌خان هنگ‌آفرین» که از تحصیل کردگان موزیک نظام بود و در عین آشنایی به مبانی موسیقی غرب، نزد «میرزا عبدالله» و دیگر اساتید ردیفها را کار کرده و از بهترین نوازندگان سه تار بود؛ آموزش ردیف را تکمیل کرد و در همان زمان نزد «محمود مفخم‌الممالک» نیز که قبلا در تار شاگرد «میرزا حسینقلی» بود از برجسته ترین نوازندگان دوره خود به شمار می رفت، شیوه های خاص نوازندگی پیانو را فراگرفت.
شیوه تعلیم این دو استاد، به روش قدما بود.
رضا محجوبی بهلول موسیقی ایران
وی کمتر از ده سال داشت که در محافل رجال و اعیان به اجرای کنسرت میپرداخت و مورد تشویق واقع می شد.
مرتضی جوان به همراه برادرش شادروان رضا محجوبی در کافه پدرش واقع در لاله زار که محل تجمع اعیان و منور الفکرهای آن زمان بود پیانو می نواخت.
شهرت وی به جایی رسید که در ده سالگی به همراه «حاجی خان»، «مفخم الممالک»، «شکر الله خان قهرمانی» و برادرش «رضا محجوبی» (نوازنده ویولن)، در تالار سینمایی فاروس لاله زار همراه با آواز «عارف قزوینی» کنسرتی داد.
کسانی که در روحیه و زندگی عارف و به خصوص سختگیری و مشکل پسندی او وارد هستند می دانند که پذیرفتن این طفل کوچک به عنوان همراهی کننده آواز در کنسرت عارف چقدر مهم بوده است.
در دوازده سالگی، او نوازنده ای شناخته شده بود که به اتمام دوره ردیف عالی موفق شده و معلم خصوصی فرزندان بسیاری از رجال مملکتی آن ادوار بود.
زندگی او سیر و روندی غیر عادی داشت. در سیزده سالگی متکفل زندگی خود و خانواده ۱۴ نفری اش شده و آنها را اداره می کرد اما با اساتیدی چون «درویش خان» ، «حسین طاهر زاده»، «حاجی خان» و «حسین خان اسماعیل زاده» کنسرت می داد و در بیست سالگی ازدواج کرد.
ادیب خوانساری و مرتضی محجوبی
مرتضی به زودی سرآمد نوازندگان پیانو در زمان خود شد.
در سال ۱۳۰۷ خورشیدی برای پر کردن صفحه به بیروت، شام و حلب سفر کرد که حاصل آن حدود ۱۰۰ صفحه ضبط شده می‌باشد که اکنون تعدادی از آنها در دسترس است.
بیشتر این صفحات همراه صدای ویولن «ابوالحسن‌خان صبا», «حسین‌خان یاحقی» و نوازندگی «مرتضی نی‌داود»، «ارسلان درگاهی»، «عبدالحسین شهنازی» و آ«قا رضاخان روانبخش» از نوازندگان مشهور آن دوران و با صدای هنرمندانی چون «جلال تاج اصفهانی» ، «بانو ملوک ضرابی» ، «بانو قمرالملوک وزیری» ، « بانو ملکه حکمت شعار (با نام مستعار م – ب)»، «ادیب خوانساری»، «بدیع زاده» و تنی چند از خوانندگان همراه است که آثار دلنشینی هستند و هنوز بعد از مدتها که به گوش می رسد، تازگی خود را از دست نداده اند.
دو صفحه تکنوازی وی در “شور” و “افشاری” نیز باقی مانده است که نمونه عالی و والایی است از دوران اوج قدرت وی در نوازندگیست.
اهمیت کار محجوبی در این است که با سازی کاملاً اروپایی، موسیقی ایرانی را به خوبی می‌نواخت. این نحوهٔ نوازندگی خاصِ خود او بود و دقیقاً تأثیر یک ساز صددرصد اصیل و سنتی را در شنونده باقی می‌گذارد. بدین ترتیب محجوبی یکی از پایه‌گذاران موسیقی ملی ایران با ساز زیبا پیانو به حساب می‌آید.
بانو فخری ملک پور شاگرد مرتضی محجوبی
مرتضی محجوبی نت نمی‌دانست، ولی برای خود نتی اختراع کرده بود که بی‌شباهت به «خط سیاق» نبود.
این موسیقی‌دان نامدار به وسیله نت‌های ابداعی خود، پیانو را به شاگردان آموزش داد، یکی از این شاگردان بانو «فخری ملک‌پور» بود که در خصوص سبک آموزشی محجوبی می‌گوید:
«سبک آموزشی مرتضی‌خان سینه به سینه بود، خودش هم خطی (نت) را ابداع کرده بود که از راست به چپ و به فارسی نوشته می‌شد. می‌توان گفت که خیلی راحت بود و به من هم همینطور درس می‌داد. من با همان نت‌های ابداعی، پیانو یاد گرفتم. ۱۲ کتابچه آموزشی داشت که هنوز آنها را دارم. من هم به تمام شاگردهایم طبق همان کتابچه‌ها درس می‌دهم.»
در این باره «پرویز یاحقی» به «شاپور بهروزی» گفته‌است:
«آهنگی در دستگاه شور ساخته بودم، به نام «ای امید دل من کجایی» که از گل‌های رنگارنگ پخش شد. هنگامی که به همه‌ی اعضای ارکستر نت این تصنیف را برای اجرا دادم مرتضی محجوبی از من خواست، آهنگ تصنیف را با ویولون بنوازم و او آن را با علایم ویژهٔ خود پشت قوطی سیگار همای خود نوشت و عجب این بود که این آهنگ را همان مرتبه اول از همه‌ی اعضای ارکستر بهتر و درست‌تر نواخت.»
شیوه نت نویسی مرتضی محجوبی که شیوه ای کاملاً ایرانی است به همت «پویان آزاده» به عنوان میراث ملی، معنوی ایران به ثبت ملی رسید.
زندگی او از راه تدریس و تعلیم پیانو می گذشت.
در سال ۱۳۱۹ هنگام تاسیس اداره رادیو به این سازمان وارد شد و تا آخر عمر در آنجا به فعالیت خود ادامه داد.
وی از جمله نخستین نوازندگانی بود که به دعوت کمیسیون موسیقی رادیو در هنگام افتتاح رادیو به جمع نوازندگان پیوست و به سرپرستی دسته‌ی دوم ارکستر رادیو منصوب شد و سال‌ها تکنواز پیانو در برنامه گلها بود.
وی علاوه بر نوازندگی، چندین تصنیف و «پیش‌درآمد» و «رِنگ» نیز تصنیف کرده‌است. تصنیف‌هایش پلی میان تصنیفهای عارف قزوینی و علی اکبر شیدا از یک سو و تصنیفهای زمانه‌اش از سوی دیگر است.
درحالیکه آثار قدما را مد نظر داشت ولی اثر خود را به صورتی جامع‌تر ارائه می‌داد. در این زمینه کافی است به تصنیف معروف او با مطلع «من از روز ازل دیوانه بودم» که با صدای «غلامحسین بنان» اجرا شد،اشاره داشت.
لازم است ذکر شود که مصرع اول شعر «من از روز ازل دیوانه بودم» را خود مرتضی‌خان محجوبی سروده و باقی شعر از «رهی معیری» است.
مرتضی محجوبی بیست تصنیف برای برنامهٔ گلها ساخته‌است که آنها را می‌توان از بهترین و زیباترین و دلکش‌ترین تصنیفهای خالص ایرانی دانست و بیشتر ترانه‌های مرتضی محجوبی را رهی معیری سروده‌است که با صدای مخملی استاد غلامحسین بنان جاودان شده است.
رهی معیری شاعر و غزلسرا
پیانوی مرتضی محجوبی همراه با آواز بنان از نمونه‌های عالی موسیقی آوازی ایران است، زیرا صدای غلامحسین بنان دارای حالت و کیفیتی خاص بود که پیانوی مرتضی خان نیز همان حال و هوا را داشت به ویژه اگر اشعار آواز هم از رهی معیری می‌بود.
غلامحسین بنان اورا به نام «مرتضی پیانو» و بهترین نوازنده موسیقی ایران می نامد.
«فریدون مشیری» درباره همکاری این اساتید سروده زیبایی دارد:
«یاد باد آن همدلی، آن همدمی، آن همرهی
ســـاز محــجـوبی و آواز بنـــان، شـعر رهی»
روح الله خالقی در این زمینه می‌گوید:
«محجوبی نوازنده منحصر به فردی است که آوازها و نغمات ایرانی را به روش مطلوب و با شیوه دلپسند در روی پیانو می‌زند.»
کتاب «ردیف پیانو»، این هنرمند که به چاپ رسیده، و در آن نت های دست نوشته و ابداعی محجوبی برای نخستین بار به خط نت بین المللی تبدیل شد و مورد استقبال عمومی قرار گرفت. چاپ نخست این اثر در ۱۳۹۷خورشیدی توسط بانو «بهار برخوردار» نوشته شد و در انتشارات هنر و فرهنگ به چاپ رسید.
بانو بهار برخوردار پژوهشگر موسیقی و مولف این کتاب در خصوص تألیف کتاب «ردیف پیانو» مرتضی محجوبی می‌گوید: تالیف این اثر در مجموع پنج سال زمان برده و یکی از بزرگترین خلأهای موجود در پیانو نوازی ایرانی و آموزش تکنیک‌های آن را برطرف ساخته است.
مرتضی محجوبی، اکبر گلپا
پرویز یاحقی، مرتضی محجوبی، گلپا
مرتضی خان محجوبی اول فروردین ماه سال ۱۳۴۴ در ۶۵سالگی چشم از جهان فرو بست.
پیکر وی در گورستان ظهیرالدوله در کنار دیگر بزرگان موسیقی ایران به خاک سپرده شد.
