آشنایی با استاد ادیب خوانساری

ادیب خوانساری از خوانندگان قدیمی موسیقی سنتی می باشد که شاید صدای آواز و آهنگ های این هنرمند قدیمی را نشنیدید و یا از او چیزی نمی دانید.

خوانساری، خواننده،ردیف‌دان و یکی از سه چهره‌ نامی مکتب آوازی اصفهان سال ۱۲۸۰ در خوانسار اصفهان به دنیا‌ آمد.

وی فرزند روحانی برجسته و خوشنویسی به نام میرزا محمود بن ابی القاسم خوانساری است.

پدر بر آن بود که فرزند را با مقدمات زبان عربی و فارسی و مبانی فقه و اصول دینی آشنا ساخته و سپس وی را به نجف اشرف فرستاده تا در کسوت عالمان دین و روحانیون درآید. اسماعیل نوجوان نیز تا چهارده سالگی کلیه دروس ذکر شده را خواند و چون صدای خوشی داشت، موذنی مسجد پدر را بر عهده گرفت اما اشعار شعرا را مخفیانه با آواز خوشش می خواند.

نخستین معلم ادیب عالمی روحانی به نام «عندلیب گلپایگانی» بود که خطیب، واعظ، اهل منبر و در موسیقی و ادب و حکمت صاحبنظر بود.

پدر به دلایل منع شدید مذهبی آن روزگاران با وی به مخالفت برخاست .

ولی نمی توانست مانع عشق شدید فرزند به موسیقی شود.

عندلیب مدت ۴ سال ادیب را تعلیم داد تا جایی که دیگر چیزی نداشت به شاگرد بیاموزد.

تاج اصفهانی ، حسن کسایی،ادیب خوانساری

ادیب از سال ۱۳۰۳ تا ۱۳۰۹ در اصفهان و گاهی در تهران زندگی می‌کرد و سرانجام در ۱۸ سالگی بر خلاف میل پدر برای انباشتن وجودش از گنجینه های هنر موسیقی،به اصفهان مرکز هنر و موسیقی و آواز عزیمت کرد و در اصفهان به تحصیل ادامه داد.

مدت دو سال هر روز به مکتب «سید عبدالرحیم» ، نامدارترین استاد آواز در مکتب اصفهان رفت و گوشه ها و دستگاههای مکتب آوازی اصفهان را از وی فرا گرفت که اغاز آشنایی و دوستی با «جلال تاج اصفهانی» در مکتب سید عبدالرحیم شد.

حسین خضوعی (میرزا حسین ساعت ساز)

قریحه فوق العاده ادیب، استاد را ترغیب نمود تا وی را در سال ۱۳۰۰ به محضر «نایب اسدالله» استاد طراز اول نی معرفی کرده و او را باشیوه های مختلف همراهی ساز با آواز و جواب آواز آشنا کند و ردیف های سازی را به وی بیاموزد.

سپس به شیراز نزد «حبیب شاطرحاجی» و «میرزا حسین ساعت ساز» رفت.

مدتی از جلسات درس نایب اسدالله، استاد نی بهره برد و مدتی هم به جنوب ایران و میان ایل بختیاری سفر کرده و با موسیقی لری آشنا شد.

ادیب بیشتر در دستگاه شور میخواند و با نواختن تار نیز آشنا بود.

در سال ۱۳۰۳ به تهران عزیمت کرد و نزد موسیقی‌دانانی چون «غلامحسین درویش خان» ، «حسین خان اسماعیل زاده» به آموزش خود ادامه داد.

توصیفیان(گوینده رادیو),اصغر خالدی(سنتور),مهدی خالدی,مرتضی محجوبی,حسن کسایی و ادیب خوانساری

در سال ۱۳۰۹ وارد خدمات دولتی شد.

و کار اداری خود را در بلدیه(شهرداری تهران) آغاز کرد و در سال ۱۳۴۰ از شهرداری تهران بازنشسته شد.

اولین صفحه گرامافون خود را در سن ۲۳ سالگی به همراهی نی مهدی نوایی ضبط کرد.

و به دنبال آن از ادیب جوان دعوت به عمل آمد تا صفحاتی را با همکاری نوازندگانی چون مرتضی محجوبی، موسی معروفی، حسین یاحقی و … ضبط کند.

با «جامعه باربد» به سرپرستی «اسماعیل مهرتاش» مشغول به کار شد.

در سال ۱۳۱۹ پس از تأسیس رادیو ، در ۳۹ سالگی به عنوان نخستین خواننده مرد رادیوی ملی ایران ، به رادیو دعوت شد.

ایستاده: کسایی،تحویدی،شنجرفی،برزنده - نشسته :ادیب خوانساری ،ابوالحسن صبا،محجوبی،عبادی

او در آن دوران با نوازندگانی چون «ابوالحسن صبا», «علی اکبر شهنازی»، «حسین یاحقی»، «حبیب سماعی»، «عبدالحسین شهنازی»، «مهدی خالدی» و «مرتضی محجوبی» همکاری می‌کرد.

اسماعیل ادیب خوانساری مدتی در مدرسه عالی موسیقی «روح‌الله خالقی» به تدریس آواز مشغول شد که «احمد ابراهیمی» از جمله شاگردان او بود.

با پایه‌گذاری مرکز حفظ و اشاعه موسیقی توسط داریوش صفوت در سال ۱۳۴۹ از وی نیز برای تدریس آواز دعوت به عمل آمد. در سال‌های ۱۳۵۱ تا ۱۳۵۵ به دعوت هوشنگ ابتهاج (سایه) که مدیریت موسیقی رادیو ایران را به عهده داشت مدتی را به تعلیم تعدادی از هنرجویان علاقه‌مند به یادگیری آواز در رادیو ایران اختصاص داد.

حسین تهرانی، ادیب خوانساری، جلیل شهناز

شیرین ادیب خوانساری

در تاریخ ۱۹ فروردین ۱۳۸۶ کتاب ادیب خوانساری، «آوای جاویدان در موسیقی ایران» منتشر شد. که در ۵ فصل شامل زندگی نامه، فعالیت‌های هنری، گفته‌ها، نوشته‌ها و خاطرات ادیب ارائه شده است.

نویسنده، خانم «شیرین ادیب» (دختر استاد) و ناشر آن مؤسسه فرهنگی و هنری آوا میباشد.

برنامه رادیویی گل ها در چه سالی آغاز به کار کرد؟

برنامه رادیویی گلها یک برنامه موسیقی ایرانی بود که به مدت ۲۳ سال از ۱۳۳۵ تا ۱۳۵۷ از رادیو ملی ایران پخش می‌شد. این مجموعه جمعاً شامل ۸۵۰ ساعت مقدمه و شعرخوانی به همراه آواز بود، که در این میان تک‌نوازی‌هایی نیز گنجانده شده بود.

حسین خضوعی در چه زمینه هنری فعالیت میکرد؟

حسین خضوعی (میرزا حسین ساعت ساز) خواننده،موسیقیدان و شاعر متولد اصفهان بود و با اساتید در برنامه های «انجمن اخوت» به سرپرستی «درویش خان» به عنوان خواننده حضور داشت .